Fundamentalną zasadą nauki ajurwedyjskiej jest koncepcja pięciu elementów/żywiołów : ziemi, wody, ognia, powietrza i przestrzeni.

Ziemia to energia fizyczna, jest stała, stabilna i trwała, daje ciału ludzkiemu siłę, strukturę i wytrzymałość. Kości, chrząstki, paznokcie, zęby i włosy – stałe struktury naszego organizmu wywodzące się z żywiołu ziemi. Jest związana ze zmysłem węchu. Na przykład smażone jedzenie, ciasta, ser żółty, banany to element ziemi.

Woda to energia chemiczna, łączy cząsteczki, związana ze zmysłem smaku. Jest płynna, ciężka, zimna i wilgotna. W organizmie występuje jako osocze, cytoplazma, ślina, wydzieliny z nosa, płyn mózgowo-rdzeniowy, mocz i pot. Jest konieczna dla zapewnienia odżywiania i utrzymania życia. Przykładem pożywienia są napoje, zupy, ogórki ,melony.

Ogień jest energią promieniującą, to ciepło i światło w postaci fali kwantowej. Jest gorąca, sucha i ostra. Odpowiada za transformację, metabolizm czyli trawienie, wchłanianie i przyswajanie, zarówno fizyczne jak i emocjonalne. To również inteligencja. Jest związana ze światłem i zmysłem wzroku. Przyprawy pikantne takie jak chili, imbir, pieprz przejawiają się jako ogień.

Powietrze jest energią elektryczną, która jest sucha, lekka, przeźroczysta, szorstka i w ciągłym ruchu. Odpowiada za ruch mięśni, bicie serca, pracę płuc i ruch  jelit. Podtrzymuje przepływ myśli, ruch impulsów nerwowych, także oddychanie, trawienie i wydalanie. Związana jest ze zmysłem dotyku. Wszystko co jest suche, co wytwarza gazy i jest pełne powietrza, na przykład tosty, herbatniki, kapusta i groch.

Przestrzeń/eter to energia atomowa,  nie istnieje w formie fizycznej ale potrzebujemy jej, żeby móc żyć, przemieszczać się, wzrastać i komunikować się. Jest pusta, lekka, subtelna i bezforemna. Zajmuje przestrzenie naszego ciała : usta, nos, układ pokarmowy, drogi oddechowe, brzuch i klatkę piersiową. Kojarzy się ją z dźwiękiem i zmysłem słuchu. To co jest lekkie, porowate wzmaga lekkość w ciele, to może być nadmuchane, lekkie jedzenie i picie : wafle popcorn, napoje gazowane i  szampan również.

Ziemia i wszystko, co się na niej znajduje  to kombinacja tych pięciu  elementów/żywiołów, jednak zawartość tych elementów w każdym przedmiocie czy zjawisku jest inna i przejawia się w inny sposób.

Przestrzeń i powietrze tworzą doszę vata.

Ogień i woda to dosza pitta

Woda i ziemia to dosza kapha.

Ciało ludzkie to szczególny, harmonijny przejaw współistnienia tych pięciu elementów.

Trzy dosze odpowiadają za różnorodność cech i preferencji każdego człowieka, mają wpływ na to, kim jesteśmy, co robimy, począwszy od wyboru jedzenia po sposoby komunikacji z innymi ludźmi. Zarządzają biologicznymi i psychologicznymi procesami zachodzącymi w naszych organizmach, w umyśle i świadomości. Zarządzają naszymi emocjami.

Vata, pitta i kapha znajdują się w każdej naszej komórce, tkance i narządzie.

Kiedy są w równowadze , tworzą zdrowie.

Kiedy brakuje równowagi powstaje choroba.